Hoe onderhoud je een kogellager?

Kogellagers van goede kwaliteit zijn onderdelen die met minimaal onderhoud een bijzonder lange tijd mee zullen gaan. Toch moeten veel kogellagers met enige regelmaat een onderhoudsbeurt ondergaan. Maar hoe onderhoud je een kogellager? We leggen het je graag uit.

Waaruit bestaat het onderhoud van een kogellager?

Als we het over kogellagers onderhouden hebben, gaat dat over het algemeen vooral over smeren. Kogellagers zijn bedoeld om de hoeveelheid wrijving bij roterende onderdelen te verminderen, maar het is niet mogelijk om alle wrijving bij twee ten opzichte van elkaar bewegende onderdelen weg te nemen. Daarom is het belangrijk dat een kogellager altijd goed gesmeerd blijft. Kogellagers die ter bescherming tegen stof, vuil en vocht aan beide kanten afgedicht zijn, hoeven onder de meeste omstandigheden na montage niet meer bijgesmeerd te worden. Alle andere soorten kogellagers smeer je regelmatig bij met smeerolie of smeervet.

Wordt een lager niet of onvoldoende gesmeerd, dan is de kans groot dat het lager na verloop van tijd gaat vastlopen. Verder draaien de binnenringen van slecht onderhouden kogellagers vaak enigszins mee met de as. Dit is niet de bedoeling. Een ander gevolg van onvoldoende onderhoud is dat vet weglekt uit het lager, omdat de kogels door slijtage onderling wrijving gaan veroorzaken. Niet al deze problemen zijn per definitie een teken van te weinig onderhoud. Een kogellager kan immers ook slijten doordat het te zwaar belast wordt, onjuist gebruikt wordt of verkeerd gemonteerd is.

Demonteer en reinig de kogellagers

Afgedichte kogellagers moeten gedemonteerd worden voor je ze kunt smeren. Open kogellagers kun je over het algemeen wel gewoon op de as laten, mits je er goed bij kunt. Als het kogellager een flens heeft, kun je deze voorzichtig verwijderen. Zorg dat de flens daarbij niet verbogen raakt, zodat je het kogellager na het smeren eenvoudig weer terug op zijn plek kunt schuiven. In deze fase kun je ook het beste de binnenkanten van de flenzen schoonmaken om ervoor te zorgen dat de kogellagers bij het plaatsen niet opnieuw vuil worden.

Leg de gedemonteerde kogellagers een paar uur in een bak water waar ontvettingsmiddel in opgelost is. Hiermee zorg je ervoor dat het oude, mogelijk vervuilde vet helemaal van de lagers verwijderd is voordat je nieuw smeervet aanbrengt. Leg de lagers nadat je ze uit het water haalt te drogen op een handdoek of – als het kleine kogellagers zijn – op een stuk keukenpapier. Laat ze hier goed op uitlekken en droog de lagers grondig af voor je ze gaat smeren. De kogellagers moeten helemaal droog zijn voordat je aan het smeren zelf begint.

Smeer de kogellagers

Zodra je zeker weet dat de lagers schoon en droog zijn, kun je gaan smeren. Zorg er daarbij wel voor dat je het juiste smeermiddel gebruikt voor de kogellagers. Over het algemeen is het zo dat het smeervet een hogere viscositeitswaarde moet hebben naarmate de belasting en de temperatuur hoger worden. Dikker smeervet heeft een hogere viscositeitswaarde. Bij hoge rotatiesnelheden heb je smeervet met een wat lagere viscositeitswaarde nodig. Voor versnellingsbakken en tandwielkasten is smeerolie daarom een betere keuze. In vrijwel ieder ander geval is smeervet de meest geschikte optie voor het smeren van een kogellager.

Soms zijn machines waar kogellagers in gemonteerd worden uitgerust met een automatisch smeersysteem dat het smeervet op de juiste plek aanbrengt. Als dat niet het geval is, zijn er verschillende hulpmiddelen om het smeervet heel precies op de juiste plek in het kogellager aan te brengen. De meest gebruikte smeerhulpmiddelen zijn de volgende:

• Accuvetpistolen: Vetpistolen en accuvetpistolen maken het mogelijk om uiterst nauwkeurig de juiste hoeveelheid vet te smeren, zonder dat je hierbij de machine of het apparaat waar de lagers in zitten vervuilt.
• Vetafvullers: Vetafvullers zijn vooral geschikt om open kogellagers mee te smeren. Ze maken het mogelijk om een open lager te smeren zonder het risico te lopen dat er vuil het lager in loopt.
• Vetpompen: Een vetpomp is het meest geschikte onderhoudshulpmiddel als je een grote tot zeer grote hoeveelheid vet in het lager moet aanbrengen. Ze worden dus vooral gebruikt voor relatief grote lagers.

Deze hulpmiddelen kun je eventueel in combinatie met een vetvulpomp en een vetmeter gebruiken. Dan weet je zeker dat je de juiste hoeveelheid smeervet in het lager aanbrengt. Als je onvoldoende smeermiddel of een smeermiddel met de verkeerde viscositeitswaarde gebruikt, bestaat namelijk het risico op oververhitting door onnodige wrijving.